23 lutego – Światowy Dzień Walki z Depresją

Depresja – słowo które w obecnych czasach słyszymy często, pojawia się w telewizji, mediach społecznościowych, ale także jest obecne w naszym bliskim otoczeniu społecznym, w którym na co dzień funkcjonujemy… I dobrze że tak jest, że „oswajamy” się z tematem depresji, chociaż niestety wciąż nie potrafimy otwarcie rozmawiać o tej chorobie, uważamy ją za wstydliwą i taką którą nie należy się afiszować.

„… czas depresji jest złym czasem, od którego chciałoby się uciec, ale nie ma gdzie;
chory jest w nim zamknięty, przegnieciony przeszłością, teraźniejszością i bez perspektyw przyszłości…
… w czasie tym niewiele się dzieje;
przeżycia monotonnie obracają się koło tych samych wątków;
beznadziejności, poczucia winy, lęku przed katastrofą”.

/ Antoni Kępiński /
„Melancholia”

Depresja to choroba jak każda inna, ze swoim przebiegiem i konsekwencjami. Tak… depresja jest chorobą, którą należy, a nawet trzeba leczyć. Im większą świadomość, ale także samoświadomość w tym temacie będziemy posiadać jako społeczeństwo, tym łatwiej będzie nam reagować, rozpoznawać, wpierać oraz sięgać po pomoc.
W codziennym języku termin depresja używany jest do nazwania wielu doświadczeń, poczynając od ledwie zauważalnego i przejściowego obniżenia nastroju, aż do zaburzeń niezwykle głębokich, a nawet zagrażających życiu. Rozumiany jako zespół doświadczeń, obejmujący nie tylko nastrój, ale także doświadczenia fizyczne, psychiczne i behawioralne, które określają bardziej długotrwały, szkodliwy i poważny stan, który może zostać klinicznie rozpoznany jako zespół depresyjny (Hammen, C., 2006).
Depresja ma różne oblicza. Większości ludziom kojarzy się ze smutkiem. Kiedy myślimy o osobie chorującej na depresję najczęściej myślimy, że odczuwa smutek. Nie dostrzegamy tego co jest głębiej, czego doświadcza, co tak naprawdę dzieje się w jej wnętrzu, a może a nawet dzieje się bardzo dużo. Poza smutkiem osoba w depresji może mieć ogromne poczucie wewnętrznej pustki, często odczuwa złość, drażliwość, samowstręt, a także poczucie winy, beznadziei oraz izolacji. Traci motywację do działania, często towarzyszy jej uczucie anhedonii. Radość, zadowolenie i poczucie satysfakcji w aspekcie codziennego funkcjonowania zanika. Dochodzi do utraty celów życiowych. Objawem towarzyszącym depresji może być również nadmierne zmęczenie, problem z koncentracją, zaburzenia snu, apetytu, spadek libido. W odniesieniu do depresji wysoko funkcjonującej zwanej również maskowaną typowe objawy depresji często nie występują – cierpienie psychiczne czy lęk jaki odczuwa osoba maskowane są uśmiechem. Jednostka funkcjonuje na pozór normalnie w codziennym życiu, spotyka się z ludźmi, podejmuje różne aktywności chociaż nie ma motywacji, pracuje – nawet czasami się uśmiecha. Jednak ta radość jest pozorna, wewnętrznie osoba czuje się nieszczęśliwa, zagubiona, walczy ze sobą, niskim poczuciem własnej wartości, często boryka się również z lękiem – cierpi psychicznie. I oczywiście smutek jest jednym z podstawowych objawów depresji natomiast sam w sobie jest emocją naturalną, pojawiającą się na różne przykre wydarzenia, które nas spotykają. Ale uwaga jeśli obniżenie nastroju (przysłowiowy smutek) utrzymuje się co najmniej 2 tygodnie i towarzyszą mu dodatkowe symptomy wyżej wymienione skonsultujmy to ze specjalistą (psychiatra – nie jest wymagane skierowanie, psycholog). Pamiętajmy, że nieleczona depresja może prowadzić do prób samobójczych.
Depresja stanowi jedną z najpoważniejszych chorób cywilizacyjnych ostatnich lat. Według WHO na świecie choruje na nią ponad 350 mln ludzi, z czego 1,5 miliona osób w Polsce. Najczęściej obserwowana jest u osób w wieku 20-40 lat i dotyka dwukrotnie częściej kobiety niż mężczyzn (Osińska, M. i in., 2017). Dotyczy osób na każdym etapie rozwojowym: dzieci, młodzież, dorosłych, osoby starsze. W jej obrazie klinicznym, dominuje przede wszystkim obniżenie nastroju, odczuwane przez pacjentów jako stan przygnębienia, rezygnacji, smutku. Chorzy nie są w stanie przeżywać szczęścia, satysfakcji, radości. U cierpiących na depresję następuje również osłabienie tempa procesów psychicznych. Przejawia się ono spowolnieniem myślenia, zaburzeniami pamięci, koncentracji i uwagi oraz problemami z podejmowaniem decyzji. Może pojawić się również spowolnienie ruchów lokomocyjnych, aż do całkowitego zahamowania ruchowego. Zaburzeniom psychomotorycznym towarzyszy uczucie zmęczenia i znużenia, a u niektórych chorych uczucie niepokoju ruchowego i pobudzenia (Borowicz, M., Rybka, M., 2016). Depresja może objawiać się również występowaniem u chorych zaburzeń rytmów biologicznych. Szczególną wagę dla diagnozy i terapii tej choroby mają zaburzenia rytmu snu i czuwania (bezsenność/nadmierna senność). Ważną cechą depresji jest pojawiający się lęk o zmiennym nasileniu, jak również występujące poczucie zagrożenia. W depresji mamy do czynienia z tzw. triadą poznawczą (autorstwa Aarona Becka), czyli występowaniem u osoby chorej negatywnych myśli dotyczących siebie, otoczenia i przyszłości. Depresyjne zaburzenia myślenia pojawiają się w postaci negatywnej oceny własnej osoby jako bezwartościowej będącej obciążeniem dla bliskich. Niska samoocena wiąże się często z ogromnym poczuciem winy, postrzeganiem otoczenia za nieprzyjazne i niebezpieczne. Przyszłość traktowana jest jako pasmo niekończącego się cierpienia i nieszczęść co wywołuje poczucie beznadziejności. W konsekwencji, chory izoluje się od świata, stara się unikać towarzystwa innych ludzi, zrywa bliskie relacje interpersonalne co powoduje zanik aktywności zawodowej i społecznej. Krytycyzm w stosunku do siebie i swojej choroby sprawia, że jeszcze bardziej dotkliwie przeżywa własną bezradność (Gawlik, O., Nowak, J., 2006).
Długotrwałe obniżenie nastroju występujące w przebiegu depresji ma znaczący wpływ na funkcjonowanie społeczne człowieka. Może prowadzić do przerwania kariery zawodowej, zaniedbania obowiązków rodzinnych czy nawet rozpadu relacji. W zależności od ciężkości i kontekstu może doprowadzić nawet do popełnienia samobójstwa (Hammen, C., 2006).
Ważne by mieć świadomość, że depresja to nie choroba ”ludzi słabych”, taka retoryka jest mocno krzywdząca. Depresja jest chorobą ciała i ducha, która może dotknąć każdego bez względu na wiek, płeć, wykształcenie czy status społeczny. Wczesne rozpoznanie oraz podjęcie właściwego leczenia stanowią klucz do szybkiego powrotu do zdrowia.

Bądźmy uważni na samych siebie i osoby w naszym bliskim otoczeniu, reagujmy jeśli jakieś symptomy nas zaniepokoją „ to samo nie przejdzie”. Choroba to nie wstyd…. wstydem jest twierdzić że ktoś przesadza i nie podać mu ręki kiedy nas potrzebuje. Jak napisała Elizabeth Wurtzel w swojej bestsellerowej biografii Kraina Prozaca… „pragnienie zanegowania depresji własnej i cudzej jest w naszym społeczeństwie tak silne, że wielu ludzi uzna, że masz problem dopiero w chwili, gdy sfruniesz z okna dziesiątego piętra.”
Zmieniajmy to nastawienie. Zrozumienie i nasza postawa wobec tej choroby ma duże znaczenie.
Pamiętajmy, że depresja to choroba – nie wybór. I w związku z tym nie ma nic gorszego niż będąc chorym usłyszeć od otoczenia „weź się w garść”, „nie przesadzaj”, „a tam depresja, weź się za siebie, za robotę to Ci przejdzie”, „Ty to zawsze wszystko widzisz w czarnych barwach”, „za dobrze Ci i wymyślasz problemy” czy „ogarnij się, są prawdziwe choroby – inni mają gorzej”. To nie działa, a wręcz przeciwnie potęguje u chorego i tak obecne poczucie winy, beznadziei i braku wartości.
Okazujmy sobie ciepło, wsparcie i zrozumienie… Jest to niezwykle ważne. Bądźmy uważni na drugiego człowieka i nie umniejszajmy cierpienia emocjonalnego jakie przeżywa. Bądźmy inspiracją dla samych siebie i tych którzy nie rozumieją specyfiki tej choroby, a zwłaszcza dla tych których dotyka, a nie mają siły by sięgnąć po pomoc i wsparcie.

Gdzie można szukać pomocy?

W naszym powiecie bezpłatnie z pomocy specjalistów możemy skorzystać m. in.:

• w Zespole Opieki Zdrowotnej w Ropczycach (ul. Wyszyńskiego 54);tel. 17/2218616; 17/2231740; 17/2231708 – Poradnia zdrowia psychicznego oraz poradnictwo psychologiczne
• w Ośrodku Interwencji Kryzysowej w Ropczycach (ul. Konopnickiej 3)- pon.-pt. od 7.30 do 15.30; tel. 17/2212566 lub 17/8652533 – poradnictwo psychologiczne

Można również skorzystać z pomocy dzwoniąc na jeden z poniższych numerów:

• Antydepresyjny Telefon Zaufania Fundacji ITAKA – 22 484 88 01
• Antydepresyjny Telefon Forum Przeciwko Depresji (22) 594 91 00 czynny w środę i czwartek od g. 17.00 do 19.00
• Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym – 800 70 22 22 (czynny całą dobę)

Weronika Kipa
Psycholog ŚDS w Ropczycach